ഇന്ത്യൻ ജുഡീഷ്യറിയും സ്ത്രീകളും

പോരാട്ടവീര്യം, നേതൃപാടവം എന്നിവയിൽ കഴിവ് തെളിയിച്ച അനേകം സ്ത്രീകൾക്ക് ജന്മം നൽകിയ നാടാണ് ഭാരതം. സ്ത്രീശാക്തീകരണവും സ്ത്രീപ്രാതിനിധ്യവും കല, സാഹിത്യം, ശാസ്ത്രം, തൊഴിൽരംഗങ്ങൾ തുടങ്ങി ജീവിതത്തിന്റെ എല്ലാ മേഖലകളിലും കാണപ്പെടുന്നുണ്ടെങ്കിലും നിയമരംഗത്തെ സ്ത്രീപ്രാതിനിധ്യം എടുത്തുപറയേണ്ട ഒന്നാണ്. നമ്മുടെ മുൻ രാഷ്‌ട്രപതി പ്രതിഭ പാട്ടീൽ ഒരു അഭിഭാഷകയായിരുന്നു. സ്ത്രീകൾക്ക് ഒരു രാഷ്ട്രത്തെ നയിക്കാനും ഭരിക്കാനും കഴിയുമെന്ന്  അവർ തെളിയിച്ചു. സ്ത്രീകൾക്ക് വളരെ മികച്ച രീതിയിൽ ശോഭിക്കാൻ കഴിയുന്ന തൊഴിലാണ് അഭിഭാഷകവൃത്തി. പക്ഷെ സ്ത്രീകൾ വളരെയധികം വിവേചനം നേരിടുന്ന രംഗമാണിതെന്നുകൂടി പറയാതെ വയ്യ. 

ഈയടുത്തകാലത്തായി ലോകത്താകമാനം നിയമരംഗത്തേയ്ക്കുള്ള സ്ത്രീകളുടെ കടന്നുവരവ് വളരെയധികം വർധിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഇന്ത്യയടക്കമുള്ള  രാജ്യങ്ങളിൽ നിയമ വിദ്യാർത്ഥികളിൽ പകുതിയിലധികവും പെൺകുട്ടികളാണ്. എന്നിരുന്നാലും ജുഡീഷ്യറിയുടെ ഉന്നതസ്ഥാനങ്ങളിലെത്തുന്ന സ്ത്രീകൾ വളരെ കുറവാണ്. അഭിഭാഷകവൃത്തി തൊഴിലായി തിരഞ്ഞെടുത്ത സ്ത്രീകൾ ഏറെയുണ്ടെങ്കിലും ഈ മഹത്തായ തൊഴിലിന്റെ ഉന്നത തസ്തികകളിലേക്കെത്തുവാൻ സ്ത്രീകൾക്ക് പലപ്പോഴും കഴിയാതെ പോകുന്നു.

ഇന്ത്യൻ സുപ്രീംകോടതി ലിംഗവ്യക്തിത്യം, ലൈംഗികന്യൂനപക്ഷം, ശബരിമലക്ഷേത്ര പ്രവേശനം തുടങ്ങി ഒട്ടേറെ വിഷയങ്ങളിൽ സ്ത്രീകൾക്കനുകൂലമായി ശ്രദ്ധേയമായ വിധിന്യായങ്ങൾ പുറപ്പെടുവിച്ചിട്ടുണ്ട്. പക്‌ഷേ യഥാർത്ഥത്തിൽ ഇന്ത്യൻ ജുഡീഷ്യറിയുടെ പുരോഗതി നിർണയിക്കുന്നത് ജുഡീഷ്യൽ രംഗത്ത് ഉന്നത പദവിയിലുള്ള സ്ത്രീകളുടെ എണ്ണമാണ്. സ്വാതന്ത്ര്യലബ്ധിക്കു ശേഷം ഇന്ത്യയിൽ ഒരു വനിതാ രാഷ്ട്രപതിയും വനിതാ പ്രധാനമന്ത്രിയും അനേകം വനിതാ മുഖ്യമന്ത്രിമാരും ഗവർണർമാരുമൊക്കെ ഉണ്ടായിട്ടുണ്ടെങ്കിലും ഇന്ത്യയുടെ പരമോന്നത നീതിപീഠമായ സുപ്രീം കോടതിയിൽ ഇതുവരെ ഒരു വനിതാ ചീഫ് ജസ്റ്റിസ് ഉണ്ടായിട്ടില്ല.

 ഇന്ത്യൻ സുപ്രീം കോടതിയിലെ ആദ്യ വനിതാ ജഡ്ജി മലയാളി ഫാത്തിമ ബീവിയായിരുന്നു. നിലവിൽ മൂന്ന് വനിതാ ജഡ്ജിമാർ സുപ്രീം കോടതിയിലുണ്ടെങ്കിലും സമീപഭാവിയിലൊന്നും നമുക്ക് ആദ്യത്തെ വനിതാ ചീഫ് ജസ്റ്റിസ് ഉണ്ടാകാനുള്ള സാധ്യതയില്ല. 2025 വരെ നിലവിലെ ചീഫ് ജസ്റ്റിസിന്റെ പിൻഗാമിയായി അഞ്ച് പുരുഷ ജഡ്ജിമാർ അണിനിരന്നിട്ടുണ്ട്.

1935 ഒക്ടോബറിൽ സ്ഥാപിതമായ ഇന്ത്യൻ സുപ്രീം കോടതി 1950 ജനുവരിയിൽ അതിന്റെ നിലവിലെ രൂപം ഏറ്റെടുക്കുന്നതുവരെ ഇന്ത്യയുടെ ഫെഡറൽ കോടതിയായി പ്രവർത്തിച്ചു. തുടക്കത്തിൽ ജഡ്ജിമാരുടെ എണ്ണം എട്ട് (ചീഫ് ജസ്റ്റിസും ഏഴ് ജഡ്ജിമാരും) ആയിരുന്നു. കേസുകളുടെ എണ്ണം കൂടുന്നതിനനുസരിച്ച് ജഡ്ജിമാരുടെ എണ്ണവും കൂടി. ഇന്ന് ചീഫ് ജസ്റ്റിസ് ഉൾപ്പെടെ ആകെ 33 ജഡ്ജിമാരുണ്ട്.

കുറച്ചു കാലമായി ഉന്നത ജുഡീഷ്യറിയിൽ സ്ത്രീകളെ മികച്ച രീതിയിൽ പ്രതിനിധീകരിക്കണമെന്ന് ആവശ്യപ്പെടുന്ന ശബ്ദങ്ങൾ ഉയരുന്നുണ്ട്. എന്നാൽ സ്ത്രീകൾക്ക് കഴിവും കഠിനാധ്വാനവും ഉണ്ടായിരുന്നിട്ടും കുറച്ച് രണ്ടാം തലമുറ അഭിഭാഷകർ ഒഴികെ മുതിർന്ന പുരുഷ അഭിഭാഷകർ വനിതാ അഭിഭാഷകരെ അംഗീകരിക്കുന്നില്ല എന്നതാണ് സത്യം. സുപ്രീംകോടതിയുടെ മുതിർന്ന അഭിഭാഷകരുടെ പട്ടിക പ്രകാരം, 4 ശതമാനം മാത്രമാണ് സ്ത്രീകൾ (400 പുരുഷന്മാർക്കെതിരെ 16). ഏറ്റവും കൂടുതൽ വനിതാ അഭിഭാഷകരുള്ളത് മഹാരാഷ്ട്രയിലാണെങ്കിലും ബോംബെ ഹൈക്കോടതിയിലെ മുതിർന്ന വനിതാ അഭിഭാഷകർ 3.8 ശതമാനം മാത്രമാണ്. നിയുക്ത മുതിർന്ന വനിതാ അഭിഭാഷകരുടെ എണ്ണം ആനുപാതികമായി കുറയുമ്പോൾ, കൂടുതൽ സ്ത്രീകൾ ജഡ്ജിമാരാകാനുള്ള സാധ്യതയും വളരെ കുറവാണ്. നിയമ മന്ത്രാലയത്തിന്റെ നീതിന്യായ വകുപ്പിന്റെ 2019 ലെ റിപ്പോർട്ട് ഇത് സാധൂകരിക്കുന്നു.  തെലങ്കാന ഒഴികെയുള്ള രാജ്യത്തെ 24 ഹൈക്കോടതികളിൽ ഇരിക്കുന്ന വനിതാ ജഡ്ജിമാരുടെ എണ്ണം മൊത്തം 670 ജഡ്ജിമാരിൽ 73 (അല്ലെങ്കിൽ 10.8 ശതമാനം) മാത്രമാണെന്ന് കണക്കുകൾ രേഖപ്പെടുത്തുന്നു.

ലിംഗ വൈവിധ്യമാർന്ന ജുഡീഷ്യറി പക്ഷപാതരഹിത ജുഡീഷ്യറിയെ പ്രതിഫലിപ്പിക്കുന്നു. മൂന്നംഗ ജഡ്ജിങ് പാനലിൽ ഒരു സ്ത്രീയെങ്കിലും ഉണ്ടായിരിക്കുന്നത് ലിംഗ വിവേചന കേസുകളിൽ മുഴുവൻ പാനലിന്റെയും തീരുമാനമെടുക്കുന്നതിൽ സ്വാധീനം ചെലുത്തുന്നുവെന്ന് പല അനുഭവ പഠനങ്ങളും കാണിക്കുന്നു. ഉദാഹരണത്തിന്, സ്ത്രീധന നിരോധന നിയമത്തിന്റെ ദുരുപയോഗം സംബന്ധിച്ച് തീരുമാനിച്ച സുപ്രീംകോടതിയിലെ മൂന്നംഗ ബെഞ്ചിന്റെ ഭാഗമായി ഒരു വനിതാ ജഡ്ജി ഉണ്ടായിരുന്നെങ്കിൽ, അവർ ഈ കേസിനെക്കുറിച്ച് ഒരു മികച്ച വീക്ഷണം കൊണ്ടുവരുമായിരുന്നു. അതിനാൽ അത്തരം സംരക്ഷണ നിയമങ്ങളുടെ ദുരുപയോഗം പോലും ഉണ്ടാകില്ല. മാത്രമല്ല,വനിതാ ജഡ്ജിമാർ ഉണ്ടെങ്കിൽ കൂടുതൽ സ്ത്രീകൾക്ക് അക്രമവും കുറ്റകൃത്യങ്ങളും റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യാൻ നിയമവ്യവസ്ഥയെ സമീപിക്കാൻ പ്രോത്സാഹനമാവുകയും ചെയ്യും. വ്യത്യസ്ത പശ്ചാത്തലങ്ങളിൽ നിന്നുള്ള വനിതാ ജഡ്ജിമാരുടെ സാന്നിധ്യം തീരുമാനമെടുക്കൽ പ്രക്രിയയിൽ ഘടനാപരമായ മാറ്റങ്ങൾ വരുത്തും. വ്യക്തിപരമായ മൂല്യങ്ങളും അനുഭവങ്ങളും മറ്റ് നിയമപരമല്ലാത്ത ഘടകങ്ങളും ജുഡീഷ്യൽ തീരുമാനങ്ങളെ സ്വാധീനിക്കുന്നുവെന്ന് പഠനങ്ങൾ തെളിയിക്കുന്നു. കൂടാതെ, ജുഡീഷ്യൽ ബെഞ്ചുകൾ കൂടുതൽ സാമൂഹിക വൈവിധ്യമാർന്നതാനെങ്കിൽ, ജുഡീഷ്യറി കൂടുതൽ ശക്തമായിരിക്കും. ഇത് ജുഡീഷ്യറിയിലുള്ള പൊതു വിശ്വാസം മെച്ചപ്പെടുത്തുകയും നീതിയിലേക്കുള്ള പ്രവേശനം വർദ്ധിപ്പിക്കുകയും ചെയ്യും. പക്ഷെ, ജുഡീഷ്യറിയിലെ സ്ത്രീകൾ മുഖ്യധാരാ ആശയങ്ങളും വിശ്വാസങ്ങളും പുലർത്തുന്ന പുരുഷന്മാരുടേതിന് സമാനമായ പശ്ചാത്തലത്തിൽ നിന്നുള്ളവരാണെങ്കിൽ, ലിംഗവൈവിധ്യം കൊണ്ട് പ്രതിഫലമൊന്നുമില്ല. 
ഇരകളുടെ അവകാശങ്ങൾ സംരക്ഷിക്കുന്നതിനായി തങ്ങളുടെ ജീവിതവും കരിയറും സമർപ്പിച്ച സ്ത്രീകളുണ്ട്. എന്നാൽ ഈ അഭിഭാഷകർ ഇപ്പോഴും കോടതിയുടെ കാഴ്ചയിൽ പര്യാപ്തമല്ല.

നിയമരംഗത്ത് ശോഭിച്ച സ്ത്രീകളിൽ കേരളത്തിൽ നിന്നുള്ള സ്ത്രീകളുടെ പങ്ക് നിസാരമല്ല. ഇന്ത്യയിലെ തന്നെ ആദ്യ വനിതാ ജഡ്ജിയായ ജസ്റ്റിസ് അന്ന ചാണ്ടി, സുപ്രീം കോടതിയിലെ ആദ്യ വനിതാ ജഡ്ജിയും തമിഴ്‌നാട് ഗവർണറുമായിരുന്ന ജസ്റ്റിസ് ഫാത്തിമാ ബീവി, ജസ്റ്റിസ് പി. ജാനകിയമ്മ, ജസ്റ്റിസ് കെ. കെ.ഉഷ, ജസ്റ്റിസ് ഡി. ശ്രീദേവി, അഡ്വക്കേറ്റ് ലില്ലി തോമസ്, തുടങ്ങി നിയമരംഗത്ത് തിളങ്ങിയ മലയാളി വനിതകൾ ഏറെയുണ്ട്.

 ജസ്റ്റിസ് അന്ന ചാണ്ടി

 
ജസ്റ്റിസ് അന്ന ചാണ്ടി (1905-1996) ഇന്ത്യയിലെ ആദ്യത്തെ വനിതാ ജഡ്ജിയും ഹൈക്കോടതി ജഡ്ജിയായ ആദ്യ വനിതയായിരുന്നു. 1905 ൽ ജനിച്ച അന്ന ചാണ്ടി തിരുവനന്തപുരത്താണ് വളർന്നത്. അവർ ഒരു സിറിയൻ ക്രിസ്ത്യാനിയായിരുന്നു. 1926 ൽ ബിരുദാനന്തര ബിരുദം നേടിയ ശേഷം നിയമ ബിരുദം നേടിയ ആദ്യത്തെ വനിതയായി. 1929 മുതൽ അവർ ഒരു ബാരിസ്റ്ററായി പ്രാക്ടീസ് ചെയ്തു, അതേസമയം തന്നെ സ്ത്രീകളുടെ അവകാശങ്ങൾ ഉന്നയിച്ചു 'ശ്രീമതി' എന്ന മാസികയിൽ, അവർ എഴുതുകയും എഡിറ്റുചെയ്യുകയും ചെയ്തു.
"ഒന്നാം തലമുറ ഫെമിനിസ്റ്റ്" എന്ന് പലപ്പോഴും വിശേഷിപ്പിക്കപ്പെടുന്ന ചാണ്ടി 1931 ൽ ശ്രീമൂലം പോപ്പുലർ അസംബ്ലിയിലേക്കുള്ള തിരഞ്ഞെടുപ്പിനായി പ്രചാരണം നടത്തി. മത്സരത്തിൽ നിന്നും പത്രങ്ങളിൽ നിന്നും ശത്രുത നേരിട്ടെങ്കിലും 1932-34 കാലഘട്ടത്തിൽ  അവർ തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ടു. തിരുവിതാംകൂറിലെ മുൻസിഫായി അന്ന ചാണ്ടിയെ 1937 ൽ തിരുവിതാംകൂറിലെ ദിവാൻ സർ സി. പി. രാമസ്വാമി അയ്യർ നിയമിച്ചു. അങ്ങനെ അവർ ഇന്ത്യയിലെ ആദ്യത്തെ വനിതാ ജഡ്ജിയായി. 1948 ൽ ജില്ലാ ജഡ്ജി സ്ഥാനത്തേക്ക് ഉയർത്തപ്പെട്ടു. 1959 ഫെബ്രുവരി 9 ന് കേരള ഹൈക്കോടതിയിൽ നിയമിതയായപ്പോൾ ഇന്ത്യൻ ഹൈക്കോടതിയിലെ ആദ്യത്തെ വനിതാ ജഡ്ജിയായി. 1967 ഏപ്രിൽ 5 വരെ അവർ ആ ഓഫീസിൽ തുടർന്നു. വിരമിച്ചതിനു ശേഷം അന്ന ചാണ്ടി ലോ കമ്മീഷൻ ഓഫ് ഇന്ത്യയിൽ സേവനമനുഷ്ഠിക്കുകയും "ആത്മകഥ" (1973) എന്ന പേരിൽ തന്റെ ആത്മകഥ എഴുതുകയും ചെയ്തു. 1996 ൽ അവർ അന്തരിച്ചു. 

ജസ്റ്റിസ് ഫാത്തിമ ബീവി 

ഫാത്തിമ ബീവി 1927 ഏപ്രിൽ 30 ന് തിരുവിതാംകൂറിലെ പത്തനംതിട്ടയിൽ  മീര സാഹിബിന്റെയും ഖദീജ ബീവിയുടെയും മകളായി ജനിച്ചു. പത്തനംതിട്ടയിലെ കത്തോലിക്കാ ഹൈസ്കൂളിൽ സ്കൂൾ വിദ്യാഭ്യാസം പൂർത്തിയാക്കി. തിരുവനന്തപുരത്തെ യൂണിവേഴ്സിറ്റി കോളേജിൽ നിന്ന് ബിഎസ്‌സി നേടി. ബി.എൽ. തിരുവനന്തപുരം സർക്കാർ ലോ കോളേജിൽ നിന്ന് പൂർത്തിയാക്കി. 1950 നവംബർ 14 നു അഭിഭാഷകയായി ചേർന്ന് കേരളത്തിലെ ലോവർ ജുഡീഷ്യറിയിൽ ഔദ്യോഗിക  ജീവിതം ആരംഭിച്ചു. 1958 മെയ് മാസത്തിൽ കേരള സബ് ഓർഡിനേറ്റ് ജുഡീഷ്യൽ സർവീസസിൽ മുൻസിഫായി നിയമിതയായി. 1968 ൽ സബ് ഓർഡിനേറ്റ് ജഡ്ജിയായും 1972 ൽ ചീഫ് ജുഡീഷ്യൽ മജിസ്‌ട്രേറ്റായും 1974 ൽ ജില്ലാ, സെഷൻസ് ജഡ്ജിയായും സ്ഥാനക്കയറ്റം ലഭിച്ചു. 1980 ജനുവരിയിൽ ആദായനികുതി അപ്പീൽ ട്രൈബ്യൂണലിലെ ജുഡീഷ്യൽ അംഗമായി നിയമിതയായി. 1983 ഓഗസ്റ്റ് 4 ന് ജഡ്ജിയായി ഹൈക്കോടതിയിലേക്ക് ഉയർത്തപ്പെട്ടു.1984 മെയ് 14 ന് അവർ ഹൈക്കോടതിയിലെ സ്ഥിരം ജഡ്ജിയായി. 1989 ഏപ്രിൽ 29 ന് ഹൈക്കോടതി ജഡ്ജിയായി വിരമിച്ചെങ്കിലും 1989 ഒക്ടോബർ 6 ന് സുപ്രീം കോടതിയിലേക്ക് ജഡ്ജിയായി ഉയർത്തപ്പെട്ടു. 1992 ഏപ്രിൽ 29 ന് വിരമിച്ചു.പിന്നീട് 1997 ജനുവരി 25 ന് തമിഴ്‌നാട് ഗവർണറായി.സംസ്ഥാന ഗവർണർ എന്ന നിലയിൽ രാജീവ് ഗാന്ധി വധത്തിൽ ശിക്ഷിക്കപ്പെട്ട നാല് തടവുകാർ സമർപ്പിച്ച കാരുണ്യ അപേക്ഷ നിരസിച്ചു.സംസ്ഥാന ഗവർണറായിരിക്കെ മദ്രാസ് യൂണിവേഴ്‌സിറ്റി ചാൻസലറായും പ്രവർത്തിച്ചിട്ടുണ്ട്. കേരള കമ്മീഷൻ ഫോർ ബാക്ക്വേർഡ് ക്ലാസുകളുടെ (1993) ചെയർമാനായും ദേശീയ മനുഷ്യാവകാശ കമ്മീഷൻ (1993) അംഗമായും പ്രവർത്തിച്ചിട്ടുണ്ട്. അവർക്ക്  1990 ൽ ഡി ലിറ്റ് ബഹുമതി, മഹിളാശിരോമണി അവാർഡ്, ഭാരത്ജ്യോതി അവാർഡ് എന്നിവ ലഭിച്ചു. ഫാത്തിമ ബീവിയെ ഇന്ത്യയുടെ രാഷ്ട്രപതിയായി നാമനിർദ്ദേശം ചെയ്യപ്പെട്ടിരുന്നു. 

ജസ്റ്റിസ് പി. ജാനകി അമ്മ 

ജസ്റ്റിസ് പി. ജാനകി അമ്മ എന്നറിയപ്പെടുന്ന ജസ്റ്റിസ് ജാനകി അമ്മ (1920–2005) കേരള ഹൈക്കോടതി മുൻ ജഡ്ജിയാണ്. തൃശൂർ ജില്ലയിയിൽ ജനിച്ച അവർ  ജീവിതത്തിന്റെ ഭൂരിഭാഗവും എറണാകുളത്താണ് താമസിച്ചിരുന്നത്. 1974 മെയ് 30 ന് കേരള ഹൈക്കോടതി ജഡ്ജിയായി നിയമിക്കപ്പെട്ടു. ഹൈക്കോടതി ജഡ്ജിയായ ഇന്ത്യയിലെ രണ്ടാമത്തെ വനിതയാണ് അവർ. 1982 ഏപ്രിൽ 22 വരെ ജഡ്ജിയായി സേവനമനുഷ്ഠിച്ചു. 1940-44 കാലഘട്ടത്തിൽ അവർ സ്വാതന്ത്ര്യസമരത്തിൽ സജീവമായിരുന്നു. പഠനം പൂർത്തിയാക്കി കൊച്ചി പ്രജാ മണ്ഡലത്തിൽ ചേർന്ന അവർ പിന്നീട് ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസിൽ ചേർന്നു. തിരുവിതാംകൂർ-കൊച്ചിയിലെ ആദ്യത്തെ വനിതാ മുനിസിപ്പൽ ചെയർപേഴ്‌സണായിരുന്നു. 1953 ഏപ്രിൽ മുതൽ 1956 മാർച്ച് വരെ എറണാകുളം മുനിസിപ്പൽ കൗൺസിൽ ചെയർപേഴ്‌സണായി സേവനമനുഷ്ഠിച്ചു. ജുഡീഷ്യൽ സേവനത്തിൽ ചേർന്ന ശേഷം സജീവമായ രാഷ്ട്രീയം വിട്ടു. പനമ്പിള്ളി ഗോവിന്ദ മേനോന്റെ ജൂനിയർ അഭിഭാഷകയായി നിയമരംഗത്തെ ജീവിതം ആരംഭിച്ച അവർ പിന്നീട് ജില്ലാ മജിസ്‌ട്രേറ്റ്,കോഴിക്കോട്, തെല്ലിശേരി, മഞ്ജേരി എന്നിവിടങ്ങളിൽ  സെഷൻസ് ജഡ്ജിയായി സേവനമനുഷ്ഠിച്ചു.1974 മെയ് 30 ന് കേരള ഹൈക്കോടതി ജഡ്ജിയായി നിയമിക്കപ്പെട്ടു. അങ്ങനെ ഇന്ത്യയിൽ ഈ സ്ഥാനം നേടിയ രണ്ടാമത്തെ വനിതയായി. 1982 ഏപ്രിൽ 22 ന് കേരള ഹൈക്കോടതിയിൽ നിന്ന് വിരമിച്ചു.

ജസ്റ്റിസ് കെ.കെ. ഉഷ

കേരള ഹൈക്കോടതി മുൻ ചീഫ് ജസ്റ്റിസാണ് കെ. കെ. ഉഷ (ജനനം: 3 ജൂലൈ 1939).കെ. കെ. ഉഷ 1961 ൽ ​​അഭിഭാഷകനായി ചേർന്നു. 1979 ൽ കേരള ഹൈക്കോടതിയിൽ ഗവൺമെന്റ് പ്ലീഡറായി നിയമിതയായി. 1991 ഫെബ്രുവരി 25 മുതൽ 2001 ജൂലൈ 3 വരെ ഹൈക്കോടതിയിൽ ജഡ്ജിയും ചീഫ് ജസ്റ്റിസുമായിരുന്നു. 2000 മുതൽ 2001 വരെ ചീഫ് ജസ്റ്റിസായിരുന്നു. ബാറിൽ നിന്ന് ഹൈക്കോടതിയിൽ ചേരുകയും ചീഫ് ജസ്റ്റിസാകുകയും ചെയ്ത ആദ്യ വനിത. ഹൈക്കോടതിയിൽ നിന്ന് വിരമിച്ച ശേഷം 2001 മുതൽ 2004 വരെ ദില്ലി ആസ്ഥാനമായുള്ള കസ്റ്റംസ്, എക്സൈസ്, സർവീസ് ടാക്സ് അപ്പലേറ്റ് ട്രൈബ്യൂണലിന്റെ പ്രസിഡന്റായിരുന്നു.1975 ൽ കെ.കെ. ഉഷ ജർമ്മനിയിലെ ഹാംബർഗിൽ നടന്ന ഇന്റർനാഷണൽ ഫെഡറേഷൻ ഓഫ് വിമൻ ലോയേഴ്‌സിന്റെ ഇന്റർനാഷണൽ കൺവെൻഷനിൽ ഇന്ത്യയെ പ്രതിനിധീകരിച്ചു. ഇന്റർനാഷണൽ ഫെഡറേഷൻ ഓഫ് വുമൺ ലോയേഴ്‌സും ഇന്റർനാഷണൽ ഫെഡറേഷൻ ഓഫ് വിമൻ ഓഫ് ലീഗൽ കരിയറും സംഘടിപ്പിച്ച “സ്ത്രീകളെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം എല്ലാത്തരം വിവേചനങ്ങളും ഇല്ലാതാക്കുന്നതിനുള്ള കൺവെൻഷൻ” എന്ന വിഷയത്തിൽ ഐക്യരാഷ്ട്രസഭയുടെ സംയുക്ത സെമിനാറിൽ ഇന്ത്യയുടെ പ്രതിനിധിയായിരുന്നു അവർ. യൂണിവേഴ്സിറ്റി വിമൻസ് അസോസിയേഷൻ പ്രസിഡന്റുമായിരുന്നു. തിരുവനന്തപുരത്തെ നിരാലംബരായ സ്ത്രീകളുടെ അനാഥാലയവും ഭവനവുമായ "ശ്രീ നാരായണ സേവിക സമാജത്തിൽ " അവർ പങ്കാളിയാണ്.

2005 ജനുവരി മുതൽ 2006 ഒക്ടോബർ വരെ കെ. കെ. ഉഷ ഇന്ത്യൻ പീപ്പിൾസ് ട്രിബ്യൂണൽ (ഐപിടി) ഒറീസയിലെ സാമുദായിക സാഹചര്യത്തെക്കുറിച്ച് അന്വേഷിക്കാൻ നേതൃത്വം നൽകി. 2011 ഡിസംബറിൽ മണിപ്പൂരിലെ മനുഷ്യാവകാശ പ്രശ്‌നങ്ങളെക്കുറിച്ചുള്ള ഐപിടി പാനലിലെ അംഗമായിരുന്നു കെ. കെ. ഉഷ. അഞ്ചുവർഷത്തിനിടെ നാൽപതിലധികം നിയമവിരുദ്ധ കൊലപാതകങ്ങളെയും മറ്റ് മനുഷ്യാവകാശ ലംഘനങ്ങളെയും കുറിച്ച് ഇംഫാലിൽ ഇരിക്കുന്ന പാനൽ സാക്ഷ്യം കേട്ടു. സംസ്ഥാനത്തെ സായുധ സേന നിയമം റദ്ദാക്കാൻ ശുപാർശ ചെയ്തു.

ജസ്റ്റിസ് ഡി. ശ്രീദേവി

കേരളത്തിലെ ഒരു മികച്ച അഭിഭാഷകയും സാമൂഹിക പ്രവർത്തകയുമായിരുന്നു ഡി. ശ്രീദേവി (1939 -2018). രണ്ടുതവണ കേരള സംസ്ഥാന വനിതാ കമ്മീഷന്റെ ചെയർപേഴ്‌സണായ വ്യക്തിയാണ് ജസ്റ്റിസ് ഡി. ശ്രീദേവി. തിരുവനന്തപുരം ജില്ലയിലെ ചിറയിൻകീഴ് ദാമോദരന്റേയും ജാനകി അമ്മയുടെയും മകളായി ജനിച്ചു. ഇരുവരും അധ്യാപകരായിരുന്നു. തിരുവനന്തപുരത്തെ എൻ‌എസ്‌എസ് കോളേജിൽ പ്രീ ബിരുദവും കൊല്ലം ശ്രീ നാരായണ കോളേജിൽ ബിരുദവും നേടി. ബി.എൽ. തിരുവനന്തപുരം സർക്കാർ ലോ കോളേജിൽ നിന്ന്  പൂർത്തിയാക്കി. 1962 ൽ തിരുവനന്തപുരത്ത് അഭിഭാഷകയായി അവർ  പ്രാക്ടീസ് ആരംഭിച്ചു. കേരളത്തിലെ ലോവർ ജുഡീഷ്യറിയിൽ ഔദ്യോഗികജീവിതം ആരംഭിച്ചു. 1971 ൽ കേരള സബ് ഓർഡിനേറ്റ് ജുഡീഷ്യൽ സർവീസിൽ കൊട്ടാരക്കരയിൽ മുൻസിഫായി നിയമിക്കപ്പെട്ടു.1984 ൽ ജില്ലാ, സെഷൻസ് ജഡ്ജിയായി സ്ഥാനക്കയറ്റം നൽകി.1997 ജനുവരി 14 ന് ജഡ്ജിയായി കേരള ഹൈക്കോടതിയിലേക്ക് ഉയർത്തപ്പെട്ടു. 2001 ഏപ്രിൽ 28 ന് ഹൈക്കോടതി ജഡ്ജിയായി വിരമിച്ചു. തുടർന്ന് വനിതാ കമ്മീഷൻ ചെയർപേഴ്‌സണായി.  മികച്ച സാമൂഹിക പ്രവർത്തകർക്കുള്ള അക്കമ്മ ചെറിയൻ അവാർഡ് (2009), ആശാൻ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് സ്ഥാപിച്ച ഗുരുവന്ദനം അവാർഡ്, പി.എൻ പണിക്കർ  ഫാമിലി വെൽ‌ഫെയർ അവാർഡ് എന്നിവ ലഭിച്ചിട്ടുണ്ട്.  ആജന്മനിയോഗം എന്ന പേരിൽ ആത്മകഥയെഴുതിയിട്ടുണ്ട്‌. 

അഡ്വ. ലില്ലി തോമസ്

 
കേരളത്തിലെ വളരെ പ്രശസ്തയായ  വനിതാ അഭിഭാഷകയായിരുന്നു ലില്ലി തോമസ് (1927 - 2019) കോട്ടയത്തു ജനിച്ച അവർ കുടുംബം ചെന്നൈയിലേക്ക് (അന്നത്തെ മദ്രാസ്) മാറുന്നതിനുമുമ്പ് തിരുവനന്തപുരത്താണ് വളർന്നത്. 1955 ൽ അവർ മദ്രാസ് ഹൈക്കോടതിയിലെ ബാറിൽ ചേർന്നു. രണ്ട് വർഷത്തിന് ശേഷം മദ്രാസ് യൂണിവേഴ്സിറ്റിയിൽ എൽ‌എൽ‌എം കോഴ്‌സിൽ ചേർന്നു. കോഴ്‌സിൽ നിന്ന് ബിരുദം നേടിയ ആദ്യ വനിതയായി. കോഴ്‌സ് പൂർത്തിയാക്കിയ ശേഷം സുപ്രീം കോടതിയിൽ അഭിഭാഷകയായി. അക്കാലത്ത് കോടതികളിൽ പ്രാക്ടീസ് ചെയ്തിരുന്ന നാല് സ്ത്രീകളിൽ ഒരാളായിരുന്നു അവർ. സുപ്രീംകോടതിയിൽ   ശ്രദ്ധേയമായ നിരവധി പൊതുതാൽപര്യഹർജികൾ അവർ സമർപ്പിച്ചു. പീപ്പിൾ റെപ്രസന്റേഷൻ ആക്ടിന്റെ സെക്ഷൻ 8 (4) റദ്ദാക്കുന്നതിന് കാരണമായ അവരുടെ  നിവേദനമാണ് അതിൽ ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ടത്. ശിക്ഷിക്കപ്പെട്ട നിയമസഭാംഗങ്ങളെ കുറഞ്ഞത് രണ്ട് വർഷത്തേക്ക് സ്വപ്രേരിതമായി അയോഗ്യരാക്കിയതാണ് സുപ്രധാന വിധി. വിധി പിൻവലിക്കാൻ സർക്കാർ ഓർഡിനൻസ് തയ്യാറാക്കി, ലില്ലി തോമസ് സമർപ്പിച്ച പുനരവലോകന ഹരജി ചോദ്യം ചെയ്തു. കടുത്ത തിരിച്ചടിയും വിമർശനവും നേരിട്ടതിനെത്തുടർന്ന് സർക്കാർ ഓർഡിനൻസ് പിൻവലിച്ചു.ഇന്ത്യൻ പീനൽ കോഡിലെ (ഐപിസി) സെക്ഷൻ 494 (ഭർത്താവിന്റെയോ ഭാര്യയുടെയോ ജീവിതകാലത്ത് വീണ്ടും വിവാഹം കഴിക്കൽ) എന്നതിനെതിരെയും ലില്ലി തോമസ് വാദിച്ചു.